Ölkə futbolu
Futbol, sadəcə, futbol deyil
“Futbol+” qəzetində tanınmış idman jurnalisti Anar Şabanoğlunun Braziliyaya səfərindən hazırladığı yazı dərc olunub. Yazını kiçik ixtisarla təqdim edirik.
İKİ HƏYAT
Braziliyanın gözəlliyi bayrağından başlayır. Amma ilkin təəssürat heç də hər şeyin bayraq üzərində yazıldığı kimi düzənli və tərəqqidə olmadığını işarə edirdi. Rio de Janeyronun “Galeo” hava limanına Moskvadan 19 saatlıq uçuşdan sonra ilk gördüyüm mənzərələr məni həvəsdən salırdı. Hava limanında bu şəhərdə DÇ-nin keçirildiyi haqda heç bir nişanə yox idi. Taksiylə otelə gedərkən gordüyümüz gecəqondular - favellalar (buraları ölüm məhəllələri də adlandırırlar) isə insanların olduqca ağır yaşayışından, bunun nəticəsində meydana gələn kriminal ünsürlərdən riskli bir səyahətə girişdiyimdən xəbər verirdi. Uşaq vaxtı Braziliya seriallarında gördüyümüz favellalara "ölüm məhəllələri" deyilməsinin əsas səbəbi burda yaşayan narkotik alverçilərinin tez-tez bir-birini qırmasıdı.
Qalan əhali isə adi kasıb həyatını sürür və yaradıcı insanlar üçün bura əslində yetərincə romantik bir məkandı, neçə-neçə dahi futbolçu məhz favellalardan çıxıb və hələ neçəsi də çıxacaq.
Kopakabanadakı otelə çatanda amansız yağışa baxmayaraq, insanların tam başqa səviyyədə yaşadığını gördüm. Sonra oyrəndim ki, Kopakabana Rionun elit rayonlarından sayılmır. Heç dünyanın ən məşhur çimərliyi də riolular və ya öz təbirlərincə desək, kariokalar üçün ön sırada deyil. İpanema və Leblon çimərlikləri Rionun zadəganlarının məskən saldığı ərazilərdə yerləşdiyindən daha sanballı sayılır. Hər şeyə rəğmən, turistlərin cənnəti saysız-hesabsız futbol, voleybol meydançaları və bəm-bəyaz qumuyla öyünən Kopakabanadı. Braziliyada Rionu mocüzəvi şəhər adlandırırlar. Rio gerçəkdən möcüzəvidi! YUNESKO-nun ümümdünya irsinə daxil edilən möhtəşəm obyektlərini - dünyanın yeni yeddi möcüzəsindən biri sayılan İsa Məsihin heykəlini, dünyanın ən məşhur çimərliyi Kopakabananı, Qənd dağını çoxları tanıyır. Hər il dünyanın karnaval mərkəzinə çevrilən sambadromu, bossanovası, kapoeyrası və dünyanın ən gözəl qızları… Rio futbolla heç maraqlanmayan insanlar üçün də çox maraqlı şəhərdi.
“MARAKANA”
Futbol Braziliya üçün ikinci dindisə (mənə görə birinci), “Marakana” dünyanın ən birinci kilsəsidi. Burda qırılması mümkünsüz rekordlar gerçəkləşib: Uruqvayla DÇ-nin final matçında tribunalara 200000 tamaşaçı toplaşıb, Pele 1000-ci qolunu vurub, bakılı Anatoli Banişevski Braziliya yığmasının qapısına qol vuran ilk sovet futbolçusu kimi 30 metrdən baş zərbəsi endirib. Yeri gəlmişkən, stadionun rəsmi adı “Estadio Jornalista Mario Filho”du. Marakana çayının yanında yerləşən arena məhz ötənlərin jurnalistinin nüfuzu və inadı sayəsində araya-ərsəyə gəlib. Bu stadionun bir başqa əfsanəsi də var - 1950-ci ildə Uruqvayla oyunda “selesao”nun qapısını qorumuş Moasir Barbosa. Deyilənə görə, həmin gün hələ tribunada neçə-neçə braziliyalı ürəktutmasından vəfat edib. Oyundan sonra isə saysız-hesabsız adam komandalarının məğlubiyyətini sinirə bilməyərək intihar edib.
Təəssüf ki, Braziliyada yığmanın istənilən DÇ-də ugursuz çıxışından sonra özünü öldürmək halları geniş yayılıb.
TOFİQ DAYININ ARZUSU
Məncə, bir müsəlman üçün Həcc ziyarəti nədisə, bir futbol azarkeşi üçün də Braziliyada keçirilən futbol üzrə DÇ-də “Marakana”nı görmək odu. Burda izlədiyim Belçika - Rusiya matçının təşkili çox yüksək səviyyədə idi. İndiyə kimi gördüyüm ÇL finalı, “Nou Kamp”, “Amsterdam Arena”, “Alyans Arena” və başqa möhtəşəm stadionlardakı oyunlarla heç müqayisəyə gəlmirdi. İnsanlar üçün müxtəlif əyləncələr, şəkil çəkdirmək üçün müxtəlif maraqlı yerlər, oyundan əvvəl və sonra yeyib-içmək istəyənlər üçün hər cür şərait yaradılmışdı. “Coca-Cola”, “Budwaiser”, “Sony” və başqa dünyaca ünlü şirkətlər orijinallıq yarışına girmişdi. “Johnson&Johnson” isə kimsəsiz braziliyalı uşaqlara kömək məqsədilə çoxlu hədiyyə hazırlamışdı və qonaqlardan bu hədiyyələrə braziliyalı uşaqlara ürək sözlərini yazıb, öz adından və gəldiyi ölkənin adından yeşiyə atmagı xahiş edirdi. Oyunda mənim üçün ən yaddaqalan məqam DÇ-ni izləməyə Bakıdan gedən həmvətənim Tofiq dayı oldu. Sən demə, “Marakana”nı görmək onun da ən böyük arzusu imiş və oğlanları Əsgərlə Çingiz bu arzunu gerçəkləşdirib. Oyundan öncə Tofiq dayının Bakıdan gətirdiyi bayrağımızla şəkil çəkdirəndə söylədiyi sözləri heç vaxt unutmaram: "Deyirlər SSRİ dövründə belə yaxşi yaşamışıq-filan, vallah, bu bayrağı görürəm, tüklərim biz-biz olur, bu hissləri yaşamaq, müstəqilliyimiz nəyə desən, dəyər. İnaniram ki, mən görməsəm də, siz nə vaxtsa müstəqil Azərbaycanın DÇ-nin finallarında iştirakını görəcəksiz. Bəlkə də elə bu stadionda…"
Sonradan bildim ki, Tofiq dayının Çikaqoda yaşayan oğlu Çingiz sevimli həmkarım Şəmsəddin Abbasovun ən yaxın dostudu. Necə deyərlər, dünya dardı. Həmin gün “Marakana”nın yaşıl meydançasında da Azərbaycan əsilli bir futbolşu vardı - Aleksandr Səmədov. Oyundan öncə matça "böyük qardaşlarla" russayagı hazırlaşarkən arzum bu oldu ki, Saşa qol vursun, Rusiya isə qazansın. Amma Kapellonun yetirmələri Şifo nəslindən sonra ən istedadlı belçikalılar qarşısında aciz qaldı.
KOPAKABANA + GƏDƏBƏY = LOVE
“Marakana”ya və başqa stadionlara düşə bilməyənlər isə oyunları xüsusi ayrılmış, “FİFA Fan Fest” adlanan yerlərdən izləyirdi. Rioda bu yer Kopakabana çimərliyində idi və heç də “Marakana”dan maraqsız deyildi. Argentina - İran oyunu zamanı çoxluq təşkil edən cənubi amerikalılarla farslar savaşarkən Rioda olan gədəbəyli uşaqlar Ruslanla İsmayıl fürsətdən istifadə edib Kopada “Fan Fest”in yanında “Gədəbəy” yazmışdı, həmin fonda şəkil çəkdirdim. Klublarımız Braziliyadan futbolçu alanda deyirlər bunları çimərlikdən tutublar. İnandırım sizi ki, Kopakabanada gördüyüm futbol oyanayan braziliyalılar bizim yığmada və klublarda oynayan futbolçulardan qat-qat texnikalı idi. Bizim çimərliklərdə də futbol oynamaq üçün ordakı şərait yaradılsa, əla olar. Çünki çimərlikdə texnikanı yüksək səviyyəyə çatdıran uşaqlar klublara gələndə artıq onlarla yalnız fiziki və taktiki hazırılıq üzrə işləmək qalır. Çimərlikdə ayaqla volleybol oyunu da populyardı. Tam səmimi deyirəm: bizim kişi voleybolçular əllə oynadığından braziliyalılar voleybolu ayaqla daha yaxşı oynayır. Yaşayış binalarının qarşısında da 24 saat boş qalmayan saysız-hesabsız meydançalar var. Bundan başqa, mən çoxdan demişəm ki, dünyada az-çox tanınan heç olmasa, bir futbolçu yetişdirmək üçün braziliyalılarla qanımızı qarışdırmalıyıq. Daha bir nümunə “Borussiya”lı Mxitaryandı, o 14 yaşında “San Paulu”nun akademiyasında Braziliya yığmasının hazırkı ulduzu Oskarla bir yerdə olub. Bizim istedadlı uşaqları da Braziliya klublarına göndərsələr, bunun çox xeyri dəyər.
Rioda mənim üçün tapmaca qalan olaylardan biri isə yerli əhalinin ayri-ayri vaxtlarda iki dəfə bizi görəndə "salam qardaş, cimbombom" demələri idi. Hərçənd bu zaman üstümüzdə Azərbaycan və Türkiyəyə aid heç bir atribut yox idi…
Yeri gəlmişkən, “Rio Sul” ticarət mərkəzində üzərində Karlos Alberto Torresin şəkli olan futbolka bizim pulla 50 manata satılırdı. Ölkəmizə çimərlikdən gələnlər bir yana, amma Torres Braziliya üçün doğrudan da əfsanədi!
FUTBOL, SADƏCƏ, FUTBOL DEYİL
Daha sonra Braziliyanın paytaxtı Braziliyaya üz tutdum. Burda Mane Qarrinçanın adını daşıyan milli stadionda Braziliya - Kamerun oyununu seyr etdim. Qarrinça talecə yuxarıda xatırlatdıgım Banişevski ilə çox oxşardı. Qarrinçanı tarixin ən texnikalı futbolçusu sayanlar az deyil, buna görə yerli əhali ona "xalqın sevinci" ləqəbini verib. Braziliya millisinin oyunundan zövq almamaq mümkünsüzdü. Futbol azarkeşlər üçündü. İndi “avtobus “taktikası dəbə minib, bir vaxtlar “katenaçço” deyirdilər, bu futbol deyil. Bütün dünyada braziliyalıları məhz texnikalı və gözəl oyuna görə sevirlər. Braziliya - Kamerun oyunundan ən yadımda qalan məqam himnlər səslənərkən bir asiyalı azarkeşin telefonuyla meydançanı çəkə-çəkə ağlaması idi. Bu səhnəni milyonlarla adam televiziyadan seyr etdi. Həmin an mən də özümü saxlaya bilmədim. Yanımda olan, futboldan anlamayan həmyerlim mənə böyük təəccüblə baxırdı. Həmin asiyalıyla məni birləşdirən bir dəyər var - futbol. Kopakabana çimərliyində bir dəqiqə top qovmaq üçün məsafədən asılı olmayaraq, nə qədər imkanım olsa, gedərəm Braziliyaya. Allah qismət etsə, 2016-da da mütləq gedəcəm Rioya - Olimpiya Oyunlarına. Amma Braziliyadan gələndən o asiyalını unuda bilmirəm və hər yadıma düşəndə tüklərim biz-biz olur, gözlərim dolur.
Son günlər gündəmi zəbt edən Günel Mövluda demək istəyirəm ki, "Futbol, sadəcə, futbol deyil" və o Saymon Kuperin eyniadlı kitabını oxusa, sevinərəm. Kimlərə görəsə futbol mənasız oyun, futbol sevgisi axmaqlıq ola bilər, amma mənə görə istənilən halda futbolu təbliğ etmək alkoqolizmi, fahişəliyi, narkomaniyanı, mənəviyyatsızlığı təblig etməkdən daha yaxşıdı. Odu ki, futbolu sevin!
Anar ŞABANOĞLU
Şərh yazılmayıb
|
ŞƏRH YAZ
|
Çox oxunan xəbərlər
- Milli komandamızın yeni baş məşqçisi müəyyənləşib: Mayın əvvəli Bakıya gəlir
- Asif Məmmədov: “Kimsə bunu sübut etsə, üzr istəməyə hazıram”
- AFFA İcraiyyə Komitəsinin üzvü: “Premyer Liqada klub sayının artırılması gündəmdədir”
- Qurbanovdan nümunəvi addım
- Minifutbol millimizin heyəti narazılıqla qarşılandı, baş məşqçi danışmaq istəmədi
- Basketbol federasiyasının diqqətinə: Təhlükəsizliyə bu qədər biganə yanaşmaq olmaz!
- Prezidentin nəvəsindən Qara Qarayevə dəstək
- Azər Bağırov: “Futbolçular tapşırıqları icra etmirlər”
- Ayxan Abbasov: “Komanda adı çəkmək mənə yaraşmaz, amma bu söhbətlər olacaq”
- “Aznur”un baş məşqçisi: “Mənim üçün “Birbaşa Bakı” “Zirə”dən daha narahat rəqibdir”
- Avropa çempionatında möhtəşəm nəticə
- 90-cı dəqiqədə meydana çıxdı, “Neftçi” - “Araz-Naxçıvan” oyununun ən yaxşısı seçildi
- Hakimlər “kimə işləyir”? - Araşdırma
- Klublar Komitəsinin iclası keçirilib
- “Futzaldır, minifutboldur, bizim mentalitetlə “1 nömrə” kimi oynamaq çətindir, o potensial bizdə yoxdur”
-
10:03
"Roma" "Bayer"lə bacarmadı VİDEO
-
09:47
Bakıda bədii gimnastika üzrə Avropa Kuboku start götürüb
-
09:30
"Sumqayıt" "Kəpəz"lə oyuna hazırlaşır FOTOLENT
-
22:21
"Şamaxı" "Zaqatala"ya qalib gəldi VİDEO
-
21:56
Millimiz Belarusa məğlub oldu
-
21:39
“Neftçi” mübarizəni dayandırdı
-
19:43
"Prezident Kuboku-2024": Azərbaycan avarçəkənləri günü 1 dəst medalla başa vurublar
-
19:12
"Qaradağ Lökbatan" 3 xalı 3 qolla qazandı VİDEO
-
18:27
“Qaradağ-Lökbatan” və “Şamaxı”dan qələbə
-
18:06
"Prezident Kuboku-2024": Azərbaycanın daha bir avarçəkəni medal qazanıb
-
17:45
Mohammed Kadiri: “Nəinki "Zirə, istənilən rəqibə qalib gələ bilərik”
-
16:38
İspaniyalı baş məşqçi: "Prezident Kuboku”nda iştirak hər bir idmançı üçün yaxşı təcrübə olacaq"
-
16:13
Yüksək Liqada mövsüm başa çatdı
-
15:00
İlk dəfə kata üzrə Azərbaycan birinciliyi keçirilib
-
14:49
"Prezident Kuboku": Azərbaycan avarçəkəni qızıl medal qazandı
-
14:22
"Neftçi" “Qarabağ”la matçın hazırlığını davam etdirir FOTOLENT
-
14:15
Millimizin sabiq üzvü “Əl-İttihad”da
-
13:07
Türkiyə avarçəkəni: “Prezident Kuboku” turniri həyəcanlı və maraqlı keçir"
-
12:31
Aygül Abdullayeva Estoniyada ən yaxşı hakimi seçilib
-
12:12
"Səbail" "Qəbələ" ilə oyuna hazırlaşır FOTOLENT
-
11:58
Klublar Komitəsinin növbəti iclası keçirilib
-
11:26
Avarçəkmə üzrə "Prezident Kuboku”nda ikinci yarış gününə start verilib
-
11:03
Fərid Mansurov: "Prezident Kuboku-2024"də azarkeş qismində iştirak etmək qürurvericidir"
-
10:34
"Həm hücumda, həm də müdafiədə aqressiv oyun sərgilədik"
-
10:12
Azərbaycanın güləş milliləri Bakıda toplanış keçirlər
-
09:59
"Traktor" əzəli rəqibi ilə heç-heçə etdi
-
09:47
"Borussiya" PSJ-ni məğlub etdi VİDEO
-
09:30
Minifutbol millimiz beynəlxalq turnirin qalibi oldu
-
18:19
Abu Dosso: “Sumqayıt”ın potensialı avrokuboklarda oynamağa imkan verir”
-
17:58
Bakıda keçiriləcək bədii gimnastika üzrə Avropa Kubokunun mükafat fondu açıqlanıb
-
17:42
Azərbaycanlı nümayəndə ilk dəfə Avropa çempionatında
-
17:25
Şahin Bağırov Azərbaycan voleybol millisinin üzvləri ilə görüşüb
-
17:03
Azərbaycanı Bakıdakı Avropa Kubokunda təmsil edəcək gimnastlar müəyyənləşib
-
16:51
"Qusar" Ağdaşdan qələbə ilə qayıtdı VİDEO
-
16:37
“Prezident kuboku-2024” reqatasının birinci gününə yekun vuruldu
-
15:44
Çingiz Hüseynzadə: "Bu yarış gənc avarçəkənlərimiz üçün böyük təcrübədir"
-
14:16
Premyer Liqamızda apreldə vurulan 5 ən gözəl qol VİDEO
-
14:08
AMADA təmiz idman təbliğatını Suqovuşanda davam etdirir
-
13:32
“Sərhədçi”nin baş məşqçisi: "Ümid edirəm ki, yaxşı oyunla qələbə qazanacağıq”
-
12:29
I Liqada hakim təyinatları açıqlandı
-
12:15
Prezident Kuboku-2024" reqatasının Füzulidə də keçirilməsi planlaşdırılır
-
11:53
Suqovuşanda “Prezident Kuboku-2024” reqatasının açılış mərasimi keçirilib
-
10:41
Millimiz Rumıniyaya uduzub, Bosniya və Herseqovinanı darmadağın edib
-
10:17
Ülviyyə Fətəliyeva: "Vətənimə qızıl medalla qayıtmaq qürurvericidir"
-
09:30
"Bavariya" - "Real" matçında 4 qol VİDEO
-
22:22
Azərbaycanın iki idmançısı Olimpiadaya vəsiqə qazandı
-
21:38
Pley-off start götürdü: “Neftçi” uduzdu
-
21:00
“Şahdağ Qusar” - “Füzuli” oyununda 6 qol VİDEO
-
18:49
II Liqada 23-cü tura yekun vuruldu
-
18:34
Millimizin “Böyük Dəbilqə” üçün heyəti açıqlanıb